سیمای فرزانگان گلپایگان (5)                    سعید نخعی گلپایگانی

                                                                                                                                                                    

نگاهی به زندگی مرحوم آیت ا... حاج آقا ریحان الله نخعی گلپایگانی

 

                                                           

 

 

مرحوم حاج آقا ریحان الله فرزند مرحوم آیت الله آخوند ملازین العابدین نخعی گلپایگانی، از علما و دانشمندان بافضل و باتقوا بود، او در سال 1318 قمری در گلپایگان متولد شد، پس از خواندن مقدمات نزد پدر خویش آخوند ملازین العابدین در سال 1338 به شهرستان اراک رفت و از محضر علمای آنجا مانند: میرزا ابوالحسن عراقی و حاج میرزا محمدعلی خان و سایر علمای اراک بهره برد و در سال 1340 قمری همزمان با تأسیس حوزه علمیه قم به قصد بهره مند شدن از محضر آیت ا... العظمی حائری به قم آمد و در آنجا سکونت گزید.

در خلال این ایام هنگام تعطیلی حوزه به گلپایگان می رفت و به سبب سوابق خانوادگی و توجهی که اهالی آن شهر به وی داشتند در آنجا به ترویج دین و انجام امور شرعی و رفع حوائج مردم می پرداخت، این روش سالیان متمادی چه زمان حیات مرحوم آیت ا... حائری و چه پس از فوت ایشان ادامه داشت. وی چند سالی هم به نجف مشرف شده و طبق گفته خود ایشان از محضر حضرات آیات عظام: اصفهانی، سیدجمال الدین گلپایگانی و سایر علمای آنجا بهره مند شده و در نجف اشرف ضمن شرکت در دروس خارج به تدریس هم اشتغال داشته است.

مرحوم آقای رازی در گنجینه می نویسد:

» ایشان از دودمان سردار لشکر مولا امیرالمؤمنین (ع) جناب مالک اشتر نخعی صحابی جلیل القدر می باشد و بر این نویسنده هم حقی دارد؛ زیرا مقداری از خیارات مکاسب را در نجف اشرف خدمت معظم له خوانده ام.«

مرحوم حاج آقا ریحان ا... دارای طبع شعر و ذوق سرشاری بوده و اشعاری در مدایح دارند. در میلاد مسعود حضرت بقیه ا... الاعظم (عج ا... تعالی فرجه الشریف) گوید:

صفحه گلزار را نشاط یکسر گرفت

به مژده وصل یار روح به پیکر گرفت

ز فیض ربّ جلیل نسیم جنّت وزید

مسند ایوان عشق شوکت و زیور گرفت

واسطه عدل و داد قدم به دنیا نهاد

پیر کهن سال دهر زندگی از سر گرفت

صبح سعادت دمید، به مردگان جان رسید

مهدی موعود ما، پرده ز رخ برگرفت

دیده برنا و پیر، روشن از این نور شد

صفحه گیتی نگر، زینت دیگر گرفت

مولد سلطان عصر، ملجأ امت رسید

طلعت زیبای او غبار از اختر گرفت

فخر با فلاکیان کنند این خاکیان

که کردگار از بشر به خلق رهبر گرفت

راهنمای نجات والی بر کاینات

مقام مولایی از خالق اکبر گرفت

ذره ای از جود او حاتم را شد نصیب

نشانی از زهد او بهره اباذر گرفت

قطره ای از حکمتش داده به لقمان خدای

ز نظم و تدبیر او سهم سکندر گرفت

ز حشمت جاه او برده سلیمان نصیب

که شوکت قدرتش کهتر و مهتر گرفت

ز عدل او رشحه ای گرفت نوشیروان

که شهرت داد او صفحه دفتر گرفت

مظهر اوصاف حق ختم رسولان شده

قائم موعود ما ارث پیمبر گرفت

کسی که دست نیاز کرد به سویش دراز

ز خالق چاره ساز جنت کوثر گرفت

با »نخعی« گو ترا جرم فزون از حد است

به مدح شه می توان شافع محشر گرفت

مرحوم حاج آقا ریحان ا... مدتی را در نجف اشرف سپری نمودند تا آن که مرحوم آیت ا... العظمی بروجردی به قم آمدند و سرپرستی حوزه را عهده دار گردیدند. بعد از آن ایشان هم به قم بازگشتند و ضمن شرکت در درس مرحوم آیت ا... بروجردی و بهره مند شدن از فضایل و معنویات آن مرد بزرگ به تدریس فقه و اصول پرداخت. در این مدت تا زمان فوت مرحوم آیت ا... بروجردی از جمله کسانی بود که در کنار معظم له قرار داشت و از اصحاب و یاران نزدیک آن بزرگ مرد به شمار می آمد و با کوشش و نیت پاک و خالصانه در خدمت ایشان به رتق و فتق امور پرداخت و انجام وظیفه نمود.

مرحوم حاج آقا ریحان ا... در مصاحبه ای که با مجله حوزه داشتند در همین خصوص فرموده بودند:

» آیت ا... بروجردی به خاطر آشنایی قبلی که با حقیر و مرحوم پدرم داشت، به من عنایت خاصی داشتند و برخی از امور را به من محول کردند. از جمله: اگر طلبه ای را می خواستند مسوولیتی بدهند، تشخیص صلاحیت آن شخص، به من واگذار می شد و پس از تأیید صلاحیت، نامه او را می نوشتم و آیت ا... بروجردی امضا می کردند و همچنین از جمله اعضای هیأتی بودم که برای رسیدگی به امور حوزه و طلاب، از طرف آیت ا... بروجردی تعیین شده بودند.

                             

در این هیأت حضرت امام (رحمه ا... علیه) و مرحوم حاج شیخ مرتضی حائری هم عضویت داشتند. علاوه بر این کارها، در برخی از جلسات استفتایی که مهم بود، شرکت می کردم.

 

                            

مرحوم آیت ا... بروجردی به تبلیغات، بسیار اهمیت می داد. سعی داشت که از طلاب فاضل، برای تبلیغ در شهرستان ها و حتی خارج از کشور، استفاده شود. به همین منظور هر گاه زمینه فراهم می شد، فوری اقدام می کرد. روی همین برنامه، بنا بر تقاضای عده ای از مؤمنین تهران که از ایشان خواسته بودند فردی را برای اقامه جماعت و تبلیغ و ارشاد به مسجد پنبه چی بفرستند، آن مرحوم، مرا فرستادند و در نامه ای خطاب به مردم آن جا نوشتند:

«من آقای نخعی را که مورد اعتماد من است، برای امامت جماعت و تبلیغ و رسیدگی به امور محل، به سوی شما فرستادم و ... .»

 

آشنایی ایشان بامرحوم امام اعلی الله مقامه  

درموردآشنایی بامرحوم امام خمینی اعلی الله مقامه درمصاحبه ای فرموده بودند : «آشنایی من با امام هنگامی آغاز شد که برای ادام? تحصیل به اراک رفتم. ما با همدرس مرحوم آیت‏الله حائری می‏رفتیم و فقه و اصول را با ایشان و آقای فرید گلپایگانیوآقا سید محمد داماد مباحثه می‏کردیم. مرحوم آیت‏الله حائری، جلسه‏‏ای خصوصی داشتند که در آن جلسه هم، ما چهار نفرشرکت می‏کردیم. در درس معقول مرحوم شاه‏آبادی هم شرکت می‏کردیم. بعد از انقلاب اسلامی که موفق شدم چندبار به خدمت ایشان برسم، خیلی به من اظهار لطف کردند و به مأموران حفاظت بیت گفته بودند: آقای نخعی هر وقت آمد، هیچ گونه مزاحمتی برایش به وجود نیاورید. در گذشته خیلی با هم انس داشتیم. وقتی که می‏رفتم خدمتشان، تا می‏خواستم از جا برخیزم،می‏فرمودند: قدری دیگر پیش ما بمان ![1]   
 درمورد رابطه ی حضرت امام خمینی (ره) با آیت الله بروجردی (ره) فرموده بودند: « رابطه ی این دوبزرگوار خیلی خوب بود. امام به آیت الله بروجردی خیلی علاقه مند بودند و آیت الله بروجردی هم به ایشان عنایت داشتند.

امام خیلی دلشان می خواست که بیت آیت الله بروجردی از هر جهت خوب باشد، از این رو نسبت به برخی از اطرافیان ایشان حساس بودند. ایشان از همان ابتدا انقلابی بودند.».

 

مرحوم حاج آقا ریحان ا... بنا به گفته خودشان حدود 40 سال در تهران به اقامه جماعت و ترویج دین و رفع حوائج شرعی مردم پرداخته و در خلال این مدت از بحث و مطالعه باز نمانده و جلسات مباحثه علمی مستمری با علمای طراز اول تهران داشته.

 

دراین موردحجةالاسلام و المسلمین سید عباس حسینی قائم مقامی درخاطرات خود این گونه می گوید که : « محله ای که زندگی می کردم، تعدادی از برجسته ترین شاگردان آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (ره) (مؤسس حوزه علمیه قم) را در پیرامون خود سکنی داده بود، حضرات آیات سید جعفر شاهرودی، شیخ حسن فرید گلپایگانی، حائری گلپایگانی، ریحان الله نخعی گلپایگانی و سید مرتضی ایروانی، که از هرکدام نکته های به یادماندنی و شنیدنی درخاطر دارم، این مجموعه به همراه برخی دیگر همچون مرحوم آیت الله سید احمد هاشمی گلپایگانی روزها جلسه مباحثه علمی داشتند که از آن به «بحث کمپانی» تعبیر می شد.

 

            

              ازسمت راست حضرات آیات:حاج شیخ حسن فریدگلپایگانی،حاج مقدسی،

                    حاج آقاریحان الله نخعی گلپایگانی،حاج سیدمحمدحایری گلپایگانی،

                                          آل آقا و حاج آقا مرتضی حائری زاده

وفات ومحل دفن

سرانجام در پی بیماری ممتدی که به آن ابتلاء داشت، در شب جمعه دوم ربیع الثانی سال 1412 قمری مطابق با نوزدهم مهرماه سال 1370 شمسی در 94 سالگی دعوت حق را لبیک گفته و به رحمت ایزدی پیوست.

جنازه ایشان پس از تشییع باشکوه در تهران به قم منتقل گردید و در آنجا از سوی طبقات مختلف مردم خصوصاً طلاب، علما و آیات عظام از مسجد امام حسن عسگری (ع) تشییع و پس از ادای نماز توسط مرجع عالیقدر حضرت آیت ا... العظمی حاج شیخ لطف ا... صافی گلپایگانی ، در صحن بزرگ حرم حضرت معصومه (س) در بقعه شماره سه (معروف به قوام) مدفون گردید.

منابع:

4) مجله حوزه، شماره 47، ص 39

 1 ) گنجینه دانشمندان، ج 3، ص 585

2) دست نوشت های دانشمند محترم استاد محمد وحید گلپایگانی

3) کتاب دانشمندان گلپایگان، جلد 1