*آثار اخروی
1)هم نشینی با ابرار
رعایت حقوق الهی نه تنها دارای آثار دنیوی است که آثار اخروی رانیز به دنبال دارد،از جمله آنها هم نشینی با ابرار و افزایش نعمت ها است.« وَمَن یُطِعِ اَللهَ وَ رَسُولَهُ فَاُولئِکَ مَعَ اَلذَّینَ اَنعَمَ اَللهُ عَلَیهِم مَنَ اَلنَّبیّنَ وَ اَلصِّدِّیقِینَ وَ اَلشُّهَداءِ َو اَلصّالِحِینَ و َحَسُنَ اُولئِکَ رَفیِقاً[1] ؛ کسانیکه خدا و پیامبر را اطاعت کنند در روز قیامت همنشین کسانی خواهند بود که خدا نعمت خود را بر آنها تمام کرده ، از پیامبران وصدیقان و شهدا و صالحان وآنها رفیق های خوبی هستند ».
یکی از صحابه پیامبرصلی الله علیه و آله بنام « ثُوبان » که به آن حضرت محبت فراوانی داشت ، روزی باحال پریشان خدمت آن حضرت رسید ، پیامبر صلی الله علیه و آله ازسبب پریشانی او سوال نمودند ، اوگفت : زمانی که از شما دورم ناراحت می شوم ، امروز در این فکر بودم که فردای قیامت اگر اهل بهشت باشم در مقام و جایگاه شما نخواهم بود و اگر اهل بهشت نباشم که تکلیفم روشن است بنابراین در هر دو حال از حضور شما محروم خواهم بود، با این حال چرا افسرده نباشم ؟! در این هنگام بود که آیه شریفه نازل شد و به اینگونه افراد بشارت داد که مطیع خدا ،در بهشت هم نشین پیامبران و برگزیدگان خدا خواهند بود [2]، لذا ما در شبانه روز مکرر در نمازهای واجب و مستحب در سوره ی حمد از خداوند می خواهیم که مارا به راه راست و راه کسانی که آنها را مشمول نعمت خود ساخته و نعمت را بر آنها تمام کرده هدایت فرماید و بازدارد از راه گمراهان و کسانی که برایشان غضب نموده چون راه رسیدن به صراط مستقیم پیوند و ارتباط با خدا است .
در تفسیر«صراط مستقیم» پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند : « اَلصَّراطُ المُستَقیمِ صِراطُ الَاَنبِیاء وَ هُمُ اَلذّیِنَ اَنعَمَ اللهُ عَلَیهِم[3] ؛ صراط مستقیم راه پیامبران است و آنها کسانی هستند که مشمول نعمت های الهی شده اند .»
اما کسانی که در مقابل فرمان خدا و پیامبر ایستادند و لجاجت و عناد ورزیدند و مخالفت کردند همانند یهود و نصاری و منافقین در هر عصر و زمان ، چنین افرادی جزء گمراهان و کسانی هستند که مورد غضب و لعن خدا می باشند .
2)بهشت جاودان
بهشت با تمامی نعمت ها برای کسانی است که به وظایف خود در مقابل خدا عمل نمایند « مَن یُطِعِ اللهَ وَ رَسُولَهُ یُدخِلهُ جَنّاتٍ تَجرِی مِن تَحتِهَا الاَنهارُ خالِدینَ فیِها[4] ؛ هرکس از خدا و رسولش اطاعت کند او را در باغهایی از بهشت وارد می سازند که نهارها از زیر درختانش جاری است و جاودانه در آن می مانند »
معاذبن جبل می گوید: در غزوه تبوک خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله بودم ، گرمای سخت همه را ناراحت کرده بود و هرکس به گوشه ای پناه می برد ، ناگهان دیدم پیامبر از همه به من نزدیک تر است ، خدمت حضرت رفتم و عرض کردم یا رسول الله عملی به من بیاموز که مرا وارد بهشت کند و از آتش دوزخ دور سازد ،حضرت فرمودند : سوال بزرگی کردی اما پاسخ آن برای کسی که خدا برای او آسان کرده مشکل نیست بعد فرمودند « تَعبُدُ اللهَ وَ لاتُشرِک بهِ شَیئاً وَ تُقیِمُ اَلصَّلوةَ اَلمَکتُوبَهَ وَ تُؤدّی اَلزَّکاهَ اَلمَفرُوضَةَ وَ تَصُومُ شَهرَ رَمَضان ؛ خداوند را پرستش کن و چیزی را شریک او قرار نده ، نمازهای واجب را انجام بده و زکات واجب را اداء کن و ماه رمضان را روزه بگیر »[5] بهشت جاودان جزای کسانی است که ایمان بیاورند و عمل صالح انجام دهند.
اما کسانی که از روی طغیان و سر کشی ودشمنی و انکار آیات الهی ، حکم خدا را زیر پا می گذارند ودر حقیقت ایمان به خدا و روز قیامت ندارند ، به چنین اشخاصی وعده ی عذاب و جهنم داد شده ، آیه ی شریفه می فرماید : « وَ مَن یَعصِ اللهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَتَعَدَّ حُدُودَه وَ یُدخِلُه ناراً خالِداً فِیها وَ لَهُ عَذابٌ مَهینٌ[6] ؛ کسانی که نافرمانی خدا و پیامبر کنند و از مرزهای او تجاوز نمایند او را در آتشی وارد می کند که جاودانه در آن خواهند ماند و برای او مجازات توهین آمیزی است».
3)شهادت در راه خدا
شناخت واطاعت از خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیه السلام موجب شهادت در راه خداست ، امیر المؤمنین علیه السلام می فرمایند : « مَن ماتَ مِنکُم عَلی فِراشِهِ وَ هُوَ عَلی مَعرِفَةِ حَقِّ رَبِّهِ وَ حَقِّ رَسُولِهِ وَ اَهلِ بَیتِهِ ماتَ شَهیدِاً [7]؛ هرکس از شما که در بستر خویش با شناخت خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام بمیرد شهید از دنیا رفته » ، بصیرت و شناخت ، راه هدایت را برای انسان هموار می کند ، لذا حضرت در جایی دیگر در مورد اهمیت شناخت و بصیرت و کسانی که در مقابل فتنه گران دست به پیکار زدند ، و راه هدایت را خوب تشخیص دادند می فرماید : « حَمَلُوا بَصائِرَهُم عَلی اَسیافِهِم وَ دانُوا لِرَبِّهِم بِاَمرِ واعِظِهِم [8]؛ بینش های خود را بر شمشیرها نشاندند وطاعت پروردگار خود را پذیرفتند و فرمان پند دهنده خود را شنیدند » در مقابل کسانی هستند که این معرفت و شناخت را پیدا نکرده لذا مرگ آنها مرگ جاهلیت است ، در این مورد پیامبر اکرمصلی الله علیه و آله فرمودند : « مَن ماتَ وَ لَم یَعرِف اِمامَ زَمانِه ماتَ مَیتَةَ اَلجاهِلِیةِ [9]؛ کسی که بمیرد و امام زمان خود را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است .»
4)جلب رضایت خدا
آنچه در زندگی انسان اهمیت دارد جلب رضایت خداوند است و این امر در سایه اطاعت وبندگی خدا ورعایت حقوق او امکان پذیر است،اولیای الهی همیشه با انجام دستورات خدا و ترک محرمات در صدد جلب رضایت خداوند بوده اند.درروز قیامت تنها کسانی سود می برند که به خداوند ایمان آورده و تنها او را اطاعت کرده و عمل صالح انجام داده اند،جزای چنین افرادی بهشت جاودان خواهد بود.«جَزاوُهُم عِندَرَبِّهِم جَناتُ عَدنٍ تَجری مِن تَحتِها اَلاَنهارُخالِدینَ فِیها اَبَداً رَضِیَ اَللهُ عَنهُم وَرَضوُا عَنهُ [10]؛پا داش آنها نزد پروردگارشان باغهای بهشت جاودان است که نهرها از زیردرختانشان جاری است، همیشه در آن می مانند، هم خدا از آنها خوشنود است و هم آنها از خدا خشنودند.»
در آیه، نخست ازپاداش مادی وجسمانی آنها که باغهای پر نعمت بهشتی است سخن گفته وبعد، از پاداش معنوی وروحانی آنان که هم خدا از آنها راضی است وهم آنها از خدا، آنها از خدا راضی اند چون هرچه خواسته اند به آنها داده شده ، وخدا از آنها راضی است چون هر چه او خواسته انجام داده اند،واگر لغزشی هم بوده به لطفش صرف نظر کرده،چه لذتی از این بالاتر که احساس کنند که مورد قبول ورضای معبود ومحبوبشان واقع شده وبه لقای او واصل گردیده اند.
دارند هر کس از تومرادی ومطلبی مقصود ما زدنیا وعقبا لقای تو است
آری بهشت جسم انسان،باغهای جاودان آن جهان است، ولی بهشت جانش رضای خدا ولقای محبوب است[11].
[1] .نساء :69.
[2] .ر.ک : مکارم شیرازی ، ناصر ، تفسیرنمونه ، ج3، ص20.
[3] .حویزی ، عبدالله ، تفسیر نور الثقلین ، قم ، موسسه اسماعلیان 1414ق ، چاپ چهارم ، پنج جلدی ، ج1، ص20.
[4] . نساء : 13.
[5] . ر.ک : مکارم شیرازی ، ناصر ، ج17 ، ص156.
[6] . نساء : 14 .
[7] . نهج البلاغه ، خطبه 190 .
[8] . نهج البلاغه ، خطبه 150 .
[9]. شیخ حر عاملی ، وسائل الشیعه ، ج11 ، ص492 .
[10] . بینه ، 8.
[11] . ر، ک : مکارم شیرازی ، ناصر، تفسیر نمونه ، ج 27، ص209.