سیمای فرزانگان گلپایگان (8)                                 سعید نخعی گلپایگانی
         زندگی فقیه عظیم الشأن آیة الله العظمی حاج ملااحمد گلپایگانی
تولد وتحصیلات
یکی ازاعاظم وبزرگان ازعلم ودانش، فقیه بزرگوارآیة الله العظمی حاج ملااحمد بن آقا علی مختارگلپایگانی است ، ایشان ازجمله مفاخری است که در بین فقهاء ناشناخته می باشد ، تاریخ تولد او مشخص نیست اما مرحوم شریف رازی ، تاریخ وفات اورا حدود سال1270ق ذکرنموده است وفرموده سر سلسه احمدی های گلپایگان مرحوم علامه حاج ملا احمد بوده .
درکتب تراجم وشرح احوال از این مرد بزرگ کمترسخن به میان آمده وازآنجا که روح بلند این بزرگان اجازه نمی داده که از خود سخن بگویند ویا در مورد زندگی شخصی خود بنویسند لذا نه تنها توده مردم با آنها آشنایی ندارند که برای خواص ومحافل علمی ماهم ناشناخته باقی مانده اند ، اما خوشبختانه یکی از نوادگان ایشان به نام جناب آقای محسن احمدی گلپایگانی شرح احوالی را به رشته تحریر در آورده که در جلد اول کتاب دانشمندان گلپایگان به چاپ رسیده است ، لذا اکثر مطالبی که از نظرشما می گذرد برگزیده ای از نوشته های ایشان می باشد.
مرحوم حاج ملا احمد اصلا از اهالی گوگد گلپایگان بوده ، گوگد در قرون اخیر کانون پرورش  وخاستگاه شماری ازاعاظم تشیع به شمار می رفته که یکی از آن ها این عالم وارسته می باشد.
ایشان برای کسب فیض ودانش راهی عتبات عالیات شده ودر کربلای معلی از محضر اساتیدی همچون مرحوم آیة الله آقا سیدعلی طباطبایی صاحب ریاض المسائل(متوفی1231ق) که ازجمله فقها ء ومراجع بزرگ شیعه بوده وفرزند اندیشمند ایشان مرحوم آیة الله سید محمد مجاهد (متوفی1245ق) که ایشان هم ازفقهاء ومراجع بوده وسایر علماء وفقهای آن روز، بهره علمی وحظ وافر برده است.از تاریخ تألیفات ایشان این گونه استفاده می شود که درفاصله سال های 1236تا1242ق دراصفهان اقامت داشته واز آن به بعد تا پایان عمر در گلپایگان وگوگد زندگی می کرده ودرمسجد حاجی که از یادگارهای ایشان است اقامه جماعت داشته وبه ترویج دین ونشرمعارف اسلامی وولایت ائمه اطهار علیهم السلام  ورفع حوائج شرعی مردم پرداخته و بعد از وفات پیکر مطهّر ایشان به نجف اشرف منتقل  ودرجوار مولا و مقتدایش امیر المومنین علیه السلام دفن گردید.
زندگی علمی
مرحوم حاج ملااحمد درتمامی ابواب فقه ، صاحب رای ونظربوده ودر عین حال به آراء فقهی اکابرفقهای گذشته وهم عصر خود کاملاً مسلّط ونسبت به آن ها اشراف واحاطه وسیع داشته ، بطوری که درلابلای آثارش ، در بسیاری از آرای آن ها باقوت علمی مناقشه می کرده که این اشراف وآن اتقان درمولفات گران سنگ وی کاملا مشهود است ، گفته شده برخی از آثاراین مرد بزرگ وفقیه عظیم الشان را نزد مرحوم حضرت آیة الله العظمی  بروجردی برده وایشان آن ها را با قیمت بسیاربالایی خریداری کرده بودند ، ازهمین رو بزرگانی که با آثار مخطوط ایشان آشنایی داشته اند نام وی را با تکریم وعظمت فراوان یاد کرده و می کنند ، لذا مرجع عالیقدر، مرحوم حضرت آیة الله العظمی گلپایگانی با وجودی که تنها یکی دو نسخه خطی ایشان را از نظرمبارک گذرانده بودند هرگاه درجلسات علمی از ایشان نامی به میان می آمده باعظمت وتجلیل خاصی از ایشان یاد می کرده وبارها آرزوی دست یابی به آثار کامل ایشان وچاپ آن ها را می نموده.
مرحوم آیة الله آقا میرمحمد کاظم گلپایگانی (متوفای 1329ق) که در عصرخود، درگلپایگان ازفحول فقهاء ومجتهدین به شمار می رفته درمیان علمای گذشته گلپایگان نسبت به مرحوم حاج ملا احمد حرمت ویژه ای قائل بوده است وبه احیای آثار فقهی وی، علاقه واهتمام داشته به طوری که استنساخ مجد د یک بخش از کتاب «منهج السداد فی شرح الارشاد» حاج ملا احمد به امر و تاکید او توسط حسن بن احمد گلپایگانی انجام شده ودر 19جمادی الاول 1325ق کتابت آن پایان گرفته است.
باتحقیق وتفحص درآثاروتألیفات این فقیه عالیقدرهر محققی به دانش وسیع  وذهن خلّاق وذوق سرشاراو پی می برد ،همان گونه که خود ایشان در مقدمه کتاب ارزشمند «دعائم الدین فی اصول الفقه المتین» بر این نکته تصریح دارد که این کتاب اصولی دارای تحقیقات بکروجدیدی است که درکتب گذشتگان تا کنون سخنی از آن ها به میان نیامده وتنها این مطالب محصول تراوشات  فکروقریحه ی سرشارخود اواست.
  آثار وتألیفات
این عالم وارسته دارای آثار وتألیفات فراوانی بوده که هم اکنون پس از گذشت بیش از یک قرن ونیم  همچنان به صورت مخطوط باقی مانده که هم اکنون درکتابخانه عظیم وگران بهای مرحوم آیة الله العظمی نجفی مرعشی درقم وکتابخانه مسجد گوهرشاد درمشهد مقدس نگهداری می شود که در ذیل به معرفی آن ها می پردازیم.
1 – کتاب «ازاحة الشکوک فی تملک العبد المملوک» که حاوی مباحث فقهی استدلالی مفصل درخصوص تملک عبد واحکام مختصه به آن که همراه با نقل اقوال وآرای فقهاء ومناقشه مولف دربعضی از آرای آن ها است.
                                                  
2 – کتاب «قواطع الاوهام فی نبذ ة من مسائل الحلال والحرام» که مجموعه فقه استدلالی مبسوطی است باذکر ادله موافقین ومخالفین.
3 – کتاب« دعائم الدین فی اصول الفقه المتین» که حاوی مسائل مهم اصول استدلالی است.
4 – کتاب «منهج السداد فی شرح الارشاد» شرح استدلالی برکتاب «ارشاد الاذهان » مرحوم علامه حلی رحمةالله علیه ، که مرحوم آیة الله حاج آقاعلی افتخاری که در مسائل فقهی خصوصا در مسائل مربوط به حج ید طولایی داشتند فرموده بودند کتاب حج ایشان رامطالعه ومورد بحث وبررسی قراردادم وهنگامی که در محضر حضرت آیة الله العظمی گلپایگانی مشغول تنظیم مناسک حج به زبان عربی وفارسی واحکام عمره بودیم ازآن بسیاراستفاده کردیم که درآن وقت آقای گلپایگانی می فرمودند بحث های این کتاب نظیر کتاب مدارک سید  می باشد که این خود عظمت وجایگاه علمی این فقیه را می رساند.
5 – کتاب الطهارة ،رساله ای فتوایی بافروع مختلف.
6 – کتاب«المقیاس المستقیم».
7 – کتاب«توضیح المقال فی بیان احوال ثلاثة من الاشیاخ والرجال» این کتاب دارای یک مقدمه وسه فصل در شرح احوال شیخ کلینی (محمد بن یعقوب متوفی 329ق) وشیخ صدوق (محمدبن علی بن بابویه قمی متوفی381ق) وشیخ طوسی(محمدبن حسن ، متولد385- متوفی 460 ق) ویک خاتمه، که شامل چند امر مهم است .
8-  رساله «اصالة الزوم» بحث استدلالی پیرامون لزوم وعدم لزوم عقود.
9– رساله «عشرة مسائل»این اثرحاوی ده مساله فقهی مهم است که به صورت استدلالی نگاشته شده.
 10 – رساله «التّوکیل فی اِخراج الزکاة»که به امراستاد خود نگاشته وحاوی نکات مهمی دررابطه با وکالت درزکات وفروعات آن می باشد .
11– رساله «اجتماع الامر والنهی» حاوی نکات مهم اصولی درباب اجتماع امرونهی می باشد
12 – رساله «اجوبة المسائل الفقهیه» درپاسخ به مسائل وفروعات فقهی که ازمعظم له سوال گردیده ، نگاشته شده.
13– رساله شرح وتفسیر حدیث«ان الغضب من الشیطان» این رساله ، تنها اثری است که به زبان فارسی نگارش شده که به درخواست یکی ازشاهزادگان نگاشته شده وشرح مفصلی است برحدیث پیامبراکرم صلی الله علیه وآله وسلم که فرمودند:«اِنَّ الغَضَبَ مِنَ الشَّیطانِ خُلِقَ مِنَ النّارِوَاِنّما یُطفَاُ النّارُ بِالماءِ فَاذا غَضِبَ اَحَدُ کُم فَلیَتَوَضأ  ؛ به درستی که غضب وعصبانیت از شیطان است که از آتش آفریده شده وهمانا آتش باآب خاموش می شود ،پس زمانی که هر یک از شما غضبناک وعصبانی گردید وضو بگیرد.»
14- رسالة فی الوقف ، این اثرحاوی احکام وفروعات مربوط به وقف می باشد.
15 – رسالة فی شرایط المفتی ، که متضمن مباحث استدلالی مفصل درباب اجتهاد وتقلید وشرایط مرجع تقلید می باشد.
اجازه اجتهاد
از کلمات فقهاءوبزرگان وآثاروتألیفات ایشان همان گونه که گذشت مشخص گردید که این فقیه متبحر دربسیاری ازعلوم خصوصا فقه واصول مهارت کامل داشته لذا از بسیاری از فقهاومجتهدین واساتید زمان خود موفق به دریافت اجازه اجتهاد گردیده که در اینجا به بعضی از آن ها اشاره می کنیم.
1 – اجازه ازملامحمدحسن قزوینی (صاحب کتاب کشف الغطاء درعلم اخلاق) وتقریض برکتاب منهج السداد ایشان.
2 – اجازه ازملااحمدنراقی (متولد1185- متوفی1245ق) وتقریض برکتاب منهج السداد ایشان.
3 – اجازه ازملاابوالقاسم کاشانی معرف به ترک آبادی (متوفی1260ق ) که ازشاگردان میرزای قمی بوده است .
           (شاد کنیم ارواح تمامی علمای گذشته ، شهداء وامام شهیدان را بانثار فاتحه وصلوا ت بر محمد وآل محمد.)